LOGOmotief uit Lievegem biedt expertise in diverse onderzoeken en therapieën

Onder taalontwikkelingsstoornissen verstaan we iedere verstoring in het leren van, of het gebruik van iemands moedertaal. Die verstoring blijkt uit het taalgedrag dat anders is (maar niet beter) dan wat u op grond van de chronologische leeftijd mag verwachten. De gevolgen van taalstoornissen kunnen verstrekkend zijn.

De problemen kunnen betrekking hebben op het begrijpen (taalbegrip) of op het uiten van de taal (taalproductie) of op beide. Daarenboven kunnen we de taal (begrip en productie) onderverdelen in verschillende componenten die allemaal geleerd moeten worden. Allereerst moet u weten waartoe taal dient en hoe u een gesprek op gang kan brengen en houden (taalgebruik). U moet daarnaast de woorden en de relatie tussen de woorden en tussen de zinnen kennen (taalinhoud) en uiteindelijk moet u de regels van hoe u de taal correct moet vormen (taalvorm) respecteren. Opnieuw kan er op één, of op een combinatie van meerdere van deze componenten een vertraging of stoornis vastgesteld worden. De logopedist zal via verschillende testen nagaan voor welk probleemgebied van de taal er hulp dient ingeschakeld te worden.

Dat multidisciplinaire diagnostiek zeker zinvol is blijkt niet alleen uit onderzoeksgegevens, maar blijkt ook uit dagdagelijkse praktijk. Naast specifieke tests voor de spraak en de taal bij de logopedist is het eveneens noodzakelijk om een intelligentiebepaling te laten doen door een psycholoog (om eventuele mentale achterstand te kunnen vaststellen of uit te sluiten) en een toondrempelaudiogram te laten bepalen bij een NKO-arts (om gehoorverlies te kunnen vaststellen of uit te sluiten). om deze klank te gebruiken in de spontane taal. 

Bij specifieke, primaire, of op zichzelf staande taalontwikkelingsstoornissen is de taalstoornis niet te verklaren vanuit een andere problematiek zoals bv. verminderd gehoor of andere. Er is ook geen sprake van een tekortschietend taalaanbod. De taalstoornis lijkt het enige probleem te zijn dat het kind heeft.

Bij specifieke taalstoornissen kunnen één, enkele of alle van bovenvermelde taalcomponenten betrokken zijn. Fonologische, semantische, syntactische en pragmatische problemen kunnen in verschillende verhoudingen gecombineerd worden. 

Onder niet-specifieke taalontwikkelingsstoornissen verstaan we stoornissen in de spraak- en taalproductie – vaak ook van het taalbegrip – die grotendeels te verklaren zijn vanuit een duidelijk aanwezige andere stoornis, zoals verminderde gehoorscherpte, mentale retardatie, emotionele ontwikkelingsstoornissen, neurologische ontwikkelingsstoornissen, afwijkingen aan de spraakorganen of spraakmotoriek, extreem slechte lichamelijke condities, sterk onvoldoende omgevingsfactoren of combinaties van factoren.

Het niet of onvoldoende kunnen hanteren van de moedertaal heeft een directe weerslag op de communicatie van het kind met zijn omgeving. Dit kan gaan van het niet begrepen worden en dus niet krijgen van datgene waar het kind behoefte aan heeft, tot een verstoring van het opvoedingsklimaat, wat weer gevolgen kan hebben op de sociale en emotionele ontwikkeling van het kind. 

Een ander gevolg kan betrekking hebben op het gebied van de leerstoornissen. Taal vormt bij uitstek het medium van onderwijsoverdracht. Dit manifesteert zich in al in de kinderkribbe en in de kleuterschool, maar zet zich natuurlijk sterker door in de lagere school en in het voortgezet onderwijs. Het niet (snel) begrijpen van opdrachtjes, het niet goed kunnen verwoorden van wensen, ervaringen en gebeurtenissen levert al heel gauw een achterstand en/of uitzonderingspositie op. Faalervaringen worden reeds op erg jonge leeftijd opgedaan wat het zelfbeeld verstoort. Een duidelijk aan te geven gevolg van taalstoornissen vindt u bovendien in het verwervingsproces van de schriftelijke taal, het lezen, spellen en stellen.

Het kan gaan om een organische afwijking (stembandknobbels, een stembandcyste, oedeem, ...) die, indien ze niet te ernstig is, kan opgelost worden met stemhygiëne en stemtherapie.

Er kan ook sprake zijn van stemmisbruik (vb. veel roepen), verkeerd stemgebruik (vb. hoger spreken wanneer u luider spreekt) en overmatig stemgebruik waarbij dan stemvermoeidheid kan optreden. Hierbij spreken we over functionele afwijkingen.   

De diagnose van een stemstoornis wordt steeds door een NKO-arts gesteld. Een logopedist-stemtherapeut zal vaak nog een bijkomend logopedisch onderzoek verrichten. 

Iedereen is wel eens hees, maar als u last hebt van één of meerdere van onderstaande symptomen, dan is het tijd om professionele hulp te zoeken!   

Ik heb last vast van een of meerdere symptomen:  

• langer dan 10 dagen hees
• 2 maal per jaar of meer valt mijn stem volledig weg
• pijn bij het slikken
• spreken doet pijn
• gevoel dat spreken moeite kost
• gevoel van toegeknepen keel/druk in de keel
• zonder adem raken tijdens het spreken
• enkel kunnen fluisteren

Ik heb een spreekberoep en:

• mijn stem reikt niet ver (onvoldoende draagkracht)
• ik heb moeite om voldoende luid te spreken
• na een of twee dagen werken ben ik hees
• ik kan niet (meer) hoog zingen
• mijn stem klinkt schel, onaangenaam

Lezen:

• spellend lezen
• verwisselen van letters (vb: b/d)
• onnauwkeurig lezen
• woorden overslaan of toevoegen

Schrijven:

• verwisselen van letters (vb: f/v, eu/ui, …)
• woorden worden geschreven zoals ze worden gehoord
• niet integreren van spellingsregels
• vaak ook problemen met vreemde talen

Rekenen:

• de splitsingen of tafels zijn een struikelblok
• oefeningen met de brug zijn moeilijk 
• geen inzicht in vraagstukken

Dit is maar een opsomming van enkele kenmerken die kunnen voorkomen. Vaak volstaat bijkomende zorg op school niet om deze problemen aan te pakken en wordt logopedie aangeraden.

Leerproblemen kunnen grotendeels opgevangen en weggewerkt worden door logopedische therapie.  

Naargelang het deelgebied spreken we van:

• Leesproblemen
• Schrijfproblemen
• Rekenproblemen  

Leerstoornissen zijn hardnekkige leerproblemen die ondanks logopedische therapie niet volledig opgelost kunnen worden. Het kind moet na consequent volgen van therapie nog steeds klinische scores behalen. Bovendien mogen de leerstoornissen niet veroorzaakt worden door een andere problematiek. Deze diagnose kan enkel gesteld worden na multidisciplinair overleg (arts, CLB, school, logo, of eventueel andere betrokken partijen).

Compenserende maatregelen en strategieën kunnen in dit geval belangrijk en noodzakelijk worden in de therapie. 

Naargelang het deelgebied spreken we van:

• Leesstoornis (dyslexie)
• Schrijfstoornis (dysorthografie)
• Rekenstoornis (dyscalculie)

We staan er niet altijd bij stil, maar slikken is een complex gebeuren waar een heleboel spieren, craniale zenuwen, diverse hersencentra en (kraak)beenderige structuren bij betrokken zijn. Wanneer een storing optreedt in de coördinatie van deze verschillende componenten, spreken we van dysfagie.  

• moeite om voedsel efficiënt te kunnen doorslikken
• zich verslikken bij het eten en drinken  

• vaak hoesten tijdens de maaltijd
• speekselvloed, kwijlen
• verlies van voedsel via mond of neus
• hamstergedrag, stinkende adem
• zich frequent verslikken
• vochtig klinkende stem/hese stem net na eten/drinken
• verandering van het eetpatroon
• vermageren/dehydratatie
• brok in de keel
• overvloedige etensresten in de mond of aan het verhemelte na het eten
• pijn bij het slikken
• longontsteking (pneumonie)

• neurologische aandoeningen (CVA, spierziekten, neurodegeneratieve ziekten, …)
• oncologische ingrepen
• evenals bij verhoogde ouderdom (presbyfagie)  

Dysartrie is een spraakstoornis waarbij de werking van één of meerdere spieren die bij het spreken betrokken zijn, verstoord is. Hierbij weten mensen wel wat ze willen zeggen, maar kunnen ze de boodschap niet duidelijk genoeg overbrengen. Er is een probleem met de uitvoering van de beweging van de spraakspieren. Een dysartrie uit zich in problemen met ademhaling, fonatie, articulatie, resonantie of prosodie. Verbale apraxie is ook een spraakstoornis. De stoornis betreft hier echter een probleem bij het programmeren van de spraakmusculatuur voor de bewuste productie van klanken en achtereenvolgende spierbewegingen voor de bewuste productie van woorden. Het gaat dus niet om de uitvoering van de beweging van de spraakspieren, maar om de stap daarvoor, namelijk het programmeren.

In tegenstelling tot dysartrie en verbale apraxie is afasie geen spraakstoornis maar een taalstoornis ten gevolge van een hersenletsel. De taalstoornis is niet verklaarbaar door afwijkingen aan de zintuigen, de spraakmotoriek of verwardheid. Zowel het uiten (expressie) als het begrijpen (receptie) van gesproken en geschreven taal kan verstoord zijn.

Stotteren is een vloeiendheidsprobleem dat bijna altijd op vrij jonge leeftijd aanvangt (voor de leeftijd van 9 jaar). 

Iedereen is wel eens onvloeiend. Uit onderzoek blijkt dat volwassenen ongeveer 5,4% van de spreektijd onvloeiend zijn.

Ook kinderen zijn normaal onvloeiend. Dit is een onderdeel van hun taalontwikkeling.

Het kan gaan om:

• Opgevulde pauzes - bv. "Ik heb euhm dat daarnet al gezegd."
• Stille pauzes - bv. "En (…) dat was toch niet wat u verwachtte."
• Zinscorrecties - bv. "Ik heb ik had daarnet de tafel al gedekt."
• Woordherhalingen - bv. "Ik ik ben het helemaal niet met u eens."
• Fraseherhalingen - bv. "Ik ga dan ik ga dan naar de winkel."
• Onvolledige frases en revisies - bv. "Onze hond maar papa vindt dat niet goed."

Dat betekent dat u er controle over hebt. Een leerkracht kan bijvoorbeeld een stille pauze inlassen om de aandacht van de leerlingen te trekken. De onvloeiendheden doen zich ook voor tussen de woorden en niet binnen de woorden. Dit komt bij iedereen voor. Let er maar eens op wanneer u zelf moe bent. Het grote verschil met stotteren is dat het niet gaat om een instrumenteel karakter. U hebt er geen gevoel van controle over. Het gebeurt, maar u kunt er niets aan doen. Het ligt dus niet aan bijvoorbeeld een verkeerde ademhaling, onvoldoende nadenken of te snel praten. De onvloeiendheden doen zich ook voor binnen de woorden. 

• Herhalingen van klanken en/of lettergrepen - bv. "e e e e en ik ga nog niet naar huis."
• Verlengingen van klanken - bv. "vvvvvvandaag is het feest."
• Blokkeringen (vastzitten op een klank) - bv. "e¬_n vandaag gaat het gebeuren."

Er bestaat niet één oorzaak van stotteren.

Het ontstaan is altijd een combinatie van de drie onderstaande factoren:

• Aanleg: Uit onderzoek is gebleken dat sommige mensen als ze geboren worden een verhoogde kans hebben om te stotteren. De veroorzakende factoren zijn gedeeltelijk genetisch bepaald.
• Uitlokkende factoren: Dit is een factor die ervoor zorgt dat het stotteren tot uiting komt. Dit kan bijvoorbeeld zijn door spanning ten gevolge van de komst van Sinterklaas maar ook omwille van heel wat andere redenen.
• Instandhoudende factoren: Deze zorgen ervoor dat het stotteren aanwezig blijf, bv. Elkaar onderbreken tijdens het spreken waardoor de persoon die stottert meer druk zal leggen omdat hij zich wil haasten om iets te zeggen. 

Stotteren komt universeel voor. Dit wil zeggen dat het wereldwijd voorkomt, ongeacht cultuur, ras,…

Stotteren ontstaat ongeveer bij 5% van de kinderen tussen 2 en 9 jaar.

Er zijn meer jongens dan meisjes die stotteren.

Neen, stotteren kunt u niet genezen. Doordat de persoon die stottert leert omgaan met zijn probleem kunnen we het stotteren wel reduceren, maar dit blijft (net zoals dyslexie) altijd een deel van de persoon. De persoon ondervindt er na therapie geen hinder meer van.